24 listopada 2012 roku w “Gazecie Wyborczej” ukazał się tekst “Awatary wierzą tylko w linki”, w którym pani Joanna Bator opisuje swoje doświadczenia ze społecznością wikipedystów. Pisarka, widząc swoją błędną datę urodzenia w artykule biograficznym, założyła konto w serwisie i w maju br. próbowała samodzielnie dokonać poprawki, jednak jej zmiany były wycofywane przez innych edytorów Wikipedii. I niestety nie uzyskała od nich przystępnego wyjaśnienia takiej sytuacji.
To przykre, że pani Joanna Bator ma tak negatywne odczucia po swoim kontakcie z edytowaniem Wikipedii. Wielu wikipedystów ma świadomość, że zabrakło życzliwej pomocy ze strony doświadczonych edytorów, którzy powinni byli wprowadzić ją w zasady Wikipedii i udzielić pomocy przy zmianie problemowych informacji. Warto jednak w tej notce opisać, jak ta sytuacja wygląda od strony wikipedystów i sprostować kilka nieścisłości, które znalazły się w opublikowanym w “Gazecie Wyborczej” artykule.
1) Błędna data urodzenia, którą próbowała zmienić pani Joanna Bator nie pojawiła się po raz pierwszy w Wikipedii – została pierwotnie opublikowana w serwisie Culture.pl w lipcu 2011 roku w artykule Pawła Kozioła, poety i krytyka literackiego. Dopiero miesiąc później anonimowy edytor Wikipedii wprowadził tę datę do hasła, powołując się na wspomniany artykuł.
Culture.pl jest serwisem prowadzonym przez Instytut Adama Mickiewicza. Jest to jedno z bardziej wiarygodnych internetowych źródeł na temat polskiej kultury, w tym literatury. Artykuły w tym serwisie piszą specjaliści – krytycy, naukowcy, kuratorzy itp., którzy pod tekstami podpisują się imieniem i nazwiskiem. Powołując się więc na ten serwis edytor postąpił w zgodzie z jedną z najważniejszych zasad Wikipedii – zasadą weryfikowalności, która stwierdza, że do encyklopedii wpisywać można jedynie te informacje, które ukazały się wcześniej w wiarygodnym, zewnętrznym źródle. Wikipedia jest bowiem źródłem wtórnym, tj. gromadzi informacje opublikowane wcześniej w innych źródłach, tzw. źródłach pierwotnych. W tym przypadku źródłem pierwotnym jest właśnie serwis Culture.pl. Nie wiadomo, czy pani Bator usiłowała skontaktować się z administratorami tego serwisu, jednak poprawa błędu, który się tam pojawił, byłaby jednym z możliwych sposobów rozwiązania problemu.
2) To zrozumiałe, że sytuacja, w której zapewnienia pani Joanny Bator o tym, jaka jest jej prawdziwa data urodzenia są bezskuteczne, może być irytująca. Należy też jednak zrozumieć ostrożność wikipedystów – edytorzy nie mają możliwości zweryfikowania, czy osoba znajdująca się po drugiej stronie monitora jest faktycznie tym, za kogo się podaje. Zdarzały się w przeszłości sytuacje, w których ktoś podszywał się pod znaną osobę i próbował tą drogą wprowadzić nierzetelne informacje do Wikipedii (np. próbował zaniżyć wiek). Dlatego wikipedyści nie mogą, choćby chcieli, uwierzyć na słowo osobie wprowadzającej zmiany. I dlatego też, w trosce o wiarygodność haseł, muszą uzyskać potwierdzenie w postaci wskazania im odnośnika lub adresu bibliograficznego do wiarygodnego źródła zewnętrznego. Jakkolwiek ta ostrożność może być przez panią Joannę Bator odbierana jako zbyt restrykcyjna, to jednak jest jednym ze sposobów ochrony Wikipedii przed wprowadzaniem nierzetelnych informacji.
3) Jednym z poruszanych przez panią Joannę Bator problemów jest fakt, że musiała stosunkowo długo oczekiwać na zatwierdzenie przez redaktora wprowadzonych przez nią poprawek. Trzeba jednak pamiętać, że Wikipedia tworzona jest całkowicie przez wolontariuszy, poświęcających nieodpłatnie swój czas na poprawę i wzbogacanie tej internetowej encyklopedii. Nikt spośród redaktorów nie zajmuje się zawodowo tworzeniem Wikipedii. Tymczasem ten ogromny, wciąż rozwijający się projekt wymaga dużego nakładu pracy, stąd też nie zawsze wolontariuszom udaje się wszystkie pojawiające się kwestie na bieżąco rozwiązywać. Dodatkowo warto zaznaczyć, że żaden artykuł na Wikipedii nie ma swojego “właściciela”, od którego należałoby oczekiwać konkretnych działań, np. zatwierdzania merytorycznych zmian.
Jakie więc ma możliwości osoba, która zauważyła nieścisłość lub brak w haśle na swój temat? Może samodzielnie wprowadzić poprawki, podobnie jak próbowała to zrobić pani Joanna Bator. Powinna jednak w samym artykule lub w polu “opis zmian” podać link lub adres bibliograficzny do źródła, który potwierdzi te zmiany. Może również skorzystać z przycisku “Zgłoś błąd”, znajdującego się po lewej stronie na każdej stronie Wikipedii; w tym wypadku również jednak należy opisać źródło. W razie jakichkolwiek problemów może też uzyskać pomoc doświadczonych wikipedystów – wystarczy napisać e-mail na adres info-pl@wikimedia.org lub wpisując do wyszukiwarki Wikipedii frazę “Pomoc:Przewodnicy”, dzięki czemu znajdzie listę wolontariuszy chętnie pomagających w takich sytuacjach.
Należy też odnotować, że feralna informacja została już w haśle poprawiona – artykuł w “Gazecie Wyborczej” jest wystarczającym źródłem jednoznacznie wskazującym właściwą datę urodzenia.
Warto zwracać uwagę na nieścisłości w hasłach, to ważne dla poprawy jakości Wikipedii. Jeszcze lepiej jest jednak włączyć się do współtworzenia tej internetowej encyklopedii. Każdy ma wiedzę i umiejętności, które może zaoferować projektowi i każda pomoc jest mile widziana przez społeczność. Im więcej osób zaangażuje się w edytowanie Wikipedii, tym lepsza i bogatsza będzie ta encyklopedia, oferująca każdemu darmowy dostęp do wiedzy.