(fot. Masti, licencja: CC-BY-SA-3.0)
Kilka dni temu Stephen Lurie opublikował artykuł zatytułowany 36 osób, które kierują Wikipedią. Tytuł jest mocno na wyrost, ponieważ największa na świecie encyklopedia zarządzana jest przez całość społeczności i nie ma w niej żadnych funkcji kierowniczych, jednak wzmiankowane 36 osób to z pewnością grupa, o której warto poczytać. Mowa tutaj o stewardach społeczności Wikimedia, grupie wykonującej niezwykle ważne zadania, jednak niekoniecznie szeroko znanej – nawet wśród zaangażowanych wikimedian znajdują się tacy, którzy nie do końca wiedzą kim są stewardzi i czym się właściwie zajmują.
W pierwszej na świecie etnografii środowiska wikipedystów, Życie wirtualnych dzikich profesor Dariusz Jemielniak (sam pełniący funkcję stewarda) pisał o tej grupie: mają najszerszy dostęp do wszystkich projektów, mogąc wykonywać wszystkie działania dowolnej grupy użytkowników (…). Mają oni możliwość odbierania uprawnień z kont innych użytkowników, wykonując decyzje społeczności lub działając według własnego uznania w sytuacjach nadzwyczajnych. (…) Stewardzi działają również jako administratorzy i biurokraci mniejszych projektów ¹.
Stephen Lurie postanowił przyjrzeć się pracy tej szczególnej grupy edytorów. Jednak niewielu spośród nich chciało opowiedzieć o swojej pracy, pozostali obawiali się, że tekst o stewardach za bardzo zwróci na nich uwagę, przyzna im jakiś wyjątkowy status w społeczności, wobec której pełnią rolę służebną. Mamy kilka dodatkowych uprawnień, ale nie jesteśmy z tego powodu ważniejsi niż inni użytkownicy, tłumaczył Luriemu jeden ze stewardów. A jednak piastują funkcję wysokiego zaufania, której otrzymanie wcale nie jest łatwe. Według prof. Jemielniaka Kandydaci na stanowisko stewarda muszą pełnić funkcje administratora przynajmniej w jednym projekcie, a w przytłaczającej większości przypadków dodatkowo wykazać doświadczenie w jednej z innych ról wymagających zaufania społeczności. Kandydaci nieznani szerszej społeczności podejmują ryzykowne wyzwanie: nawet mimo istnienia wspólnych kryteriów i oczekiwań (wysoka liczba edycji, doświadczenie w zwalczaniu wandalizmów, utrzymywanie innych funkcji w ruchu Wikimedia), wielu użytkowników o dobrej reputacji nie osiąga wymaganego progu 80% głosów poparcia społeczności ².
Zarówno prof. Jemielniak jak i Stephen Lurie zwracają uwagę na wysokie kompetencje językowe stewardów – 36 obecnych stewardów posługuje się w sumie 33 różnymi językami (w tym m.in. azerskim, indonezyjskim czy tamilskim); średnio 3,6 języka na osobę. Głosowanie [nad przyznaniem uprawnień stewarda] obejmuje swoim zasięgiem wszystkie projekty Wikimedia, więc kandydaci posługujący się płynnie tylko jednym językiem mają utrudniony dostęp do funkcji stewarda. Znajomość języka angielskiego jest zdecydowaną przewagą, gdyż właśnie w tym języku przeprowadza się większość dyskusji. Około jedna trzecia stewardów zna język angielski jako ojczysty, zaś większość pozostałych posługuje się nim płynnie. W roku 2012 w uniwersum Wikimedia działał tylko jeden steward posługujący się tylko jednym językiem (angielskim), a mimo jego znacznego doświadczenia w kilkunastu projektach Wikimedia, w trakcie kandydowania fakt jednojęzyczności wywołał serię głosów przeciwnych jego nominacji ³ – pisze prof. Jemielniak.
Środowisko stewardów jest dość zróżnicowane, nie tylko pod względem językowym. Zróżnicowane – bo jego przedstawiciele wywodzą się z 5 kontynentów i 22 krajów, mają najróżniejsze wykształcenie i zainteresowania. Dość, bo jednak nie całkiem – brakuje wśród nich osób z krajów afrykańskich, jest też zaledwie jedna kobieta. Niezależnie od płci i pochodzenia, stewardów łączy skłonność do poświęcania Wikimediom dużej ilości własnego wolnego czasu – od 8 do 20 godzin tygodniowo.
To dużo, szczególnie, że stewardzi, podobnie jak inni uczestnicy ruchu Wikimedia, nie otrzymują za swoją pracę żadnego wynagrodzenia. Dlaczego więc to robią? Rozmówcy Luriego podają te same powody, które można usłyszeć od innych wikimedian – lubią dzielić się wiedzą, widzieć wyniki swojej pracy, a poza tym edytowanie sprawia im po prostu frajdę.
Ludzie włączają się w projekty Wikimedia, ponieważ sprawia im to przyjemność, ponieważ mogą się uczyć, ponieważ one mogą być narzędziem edukacyjnym. Stają się liderami nie po to, aby zyskać władzę, pieniądze czy sławę, ale po prostu dlatego, że cenią tę społeczność i projekty, konkluduje Laurie.