„Fotografia cyfrowa pomaga ocalić pamięć”. Podsumowujemy specjalną kategorię „Polskie dziedzictwo” w WLM Ukraina 2025
W październiku zakończyła się ukraińska edycja Wiki Loves Monuments, w której po raz drugi zrealizowano specjalną kategorię „Polskie dziedzictwo”. To wspólna inicjatywa Wikimedia Polska i Wikimedia Ukraina, dzięki której dokumentujemy miejsca ważne dla historii i pamięci obu krajów – również te pozbawione formalnego statusu ochrony.
Źródło zdjęcia: Grafika promocyjna Zabytki na Ukrainie 2025/ Wikimedia Ukraina / WLM UA
Jesienią zakończyła się kolejna edycja Wiki Loves Monuments Ukraina – największego na świecie konkursu fotograficznego dokumentującego zabytki i dziedzictwo kulturowe.
W tym roku, podobnie jak w 2024, jego częścią była specjalna kategoria „Polskie dziedzictwo na Ukrainie”, organizowana wspólnie przez Wikimedia Ukraina i Wikimedia Polska.
To przedsięwzięcie, które łączy dwa sąsiadujące kraje nie tylko geograficznie, ale także przez wspólną historię, pamięć i troskę o zachowanie tego, co jeszcze można ocalić.
Wspólna przestrzeń pamięci
Kategoria „Polskie dziedzictwo” obejmuje obiekty polskiej kultury materialnej znajdujące się na terytorium Ukrainy — od kościołów i kaplic, przez dawne dwory i pałace, po cmentarze, które wciąż przypominają o wielokulturowej przeszłości tych ziem.
Wiele z nich nie ma formalnego statusu zabytku ani opieki konserwatorskiej.
Fotografie zgłaszane do konkursu są więc nie tylko artystycznym gestem, ale i aktem dokumentacji, który pozwala zachować wizualną pamięć o miejscach zagrożonych zapomnieniem.
„Czasem jedno zdjęcie staje się świadectwem – bo jutro może już nie być tego, co dziś fotografujemy.”
— z komunikatu Wikimedia Ukraina
Fotografia jako świadectwo
W ramach tegorocznej edycji ukraińscy organizatorzy przygotowali również wywiad z Walentynem Mahowkinem, laureatem ubiegłorocznej edycji kategorii „Polskie dziedzictwo”.
Mahowkin od lat dokumentuje i pomaga odnawiać polski cmentarz w Czarnym Ostrowie w obwodzie chmielnickim — miejsce, które z prywatnej inicjatywy lokalnych mieszkańców zyskuje drugie życie.
W rozmowie opowiada o tym, jak fotografia może być narzędziem przekazywania pamięci i o tym, że nawet małe działania potrafią zmienić sposób, w jaki patrzymy na wspólną historię.
📖 Przeczytaj wywiad (w języku ukraińskim):
👉 Інтерв’ю. Валентин Маговкін: «Одним із важливих елементів передання інформації прийдешнім поколінням в сучасному світі є цифрова фотографія»
Wikimedia: współpraca ponad granicami
Wikimedia Polska wspiera inicjatywy, które poszerzają dostęp do wiedzy o wspólnym dziedzictwie i wzmacniają współpracę między społecznościami wolontariuszy w Europie Środkowo-Wschodniej.
Projekt z Wikimedia Ukraina jest przykładem, jak lokalne działania mogą mieć globalne znaczenie – bo każde zdjęcie przesłane do Wikimedia Commons staje się częścią wspólnego repozytorium wiedzy, z którego korzystają miliony osób na całym świecie.
W tym roku organizatorzy przyjęli zasadę, że w konkursie mogą brać udział zdjęcia wykonane do 31 sierpnia 2025 roku, a dla bezpieczeństwa uczestników — tylko wnętrza można było fotografować później.
Mimo wojennych realiów konkurs cieszył się dużym zainteresowaniem. To pokazuje, że idea wolnej kultury i otwartego dostępu do informacji ma siłę przetrwać nawet w najtrudniejszych warunkach.
Siła wspólnego działania
Kategoria „Polskie dziedzictwo” jest nie tylko formą dokumentacji, ale i przypomnieniem o wartości wspólnej troski.
Dzięki niej powstaje zbiorowy portret miejsc, które przez dekady znajdowały się poza oficjalnym obiegiem.
Współpraca Wikimedia Polska i Wikimedia Ukraina wpisuje się w szerszą misję ruchu Wikimediów – łączenia ludzi wokół idei otwartej wiedzy i wspólnej odpowiedzialności za pamięć.
Co dalej?
W najbliższych tygodniach jury Wikimedia Ukraina ogłosi wyniki specjalnej kategorii.
Zwycięskie fotografie i filmy trafią do Wikimedia Commons, gdzie – jak co roku – będą dostępne dla wszystkich, którzy chcą poznawać i opowiadać historię wspólnego dziedzictwa polsko-ukraińskiego.
Źródła
Wikimedia Ukraina – ogłoszenie kategorii „Polskie dziedzictwo 2025”
Materiały Wikimedia Polska i Wikimedia Ukraina (2025)